Ngộ độc Methanol- dấu hiện nhận biết sớm và cách sơ cứu
Theo Bộ Y tế, Methanol là một loại cồn công nghiệp, có công thức hóa học là CH3OH. Methanol được sử dụng với nhiều mục đích khác nhau như làm sơn, làm dung môi như sơn, dung dịch tẩy rửa, chất chống đông lạnh. Các sản phẩm có chứa methanol bao gồm chất lỏng rửa kính chắn gió, chất chống đông đường khí, chất tẩy rửa bộ chế hòa khí, chất lỏng máy sao chép, nước hoa, nhiên liệu hâm nóng thức ăn và các loại nhiên liệu khác…
Methanol chỉ được sử dụng với một lượng rất nhỏ trong các dung dịch công nghiệp chứ không được dùng làm rượu thực phẩm như ethanol vì có độc tính cao (Được biết đến như là rượu etylic, ancol etylic, rượu ngũ cốc hay cồn. Đây là một hợp chất hữu cơ dễ cháy, không màu. Là một trong các rượu thông thường có trong thành phần của đồ uống chứa cồn.).
Methanol được hấp thu nhanh chóng và hoàn toàn qua đường tiêu hóa, thể tích phân bố 0,7 L/kg, không gắn với protein huyết tương; phần lớn được chuyển hóa qua gan nhưng chậm. Bản thân chất methanol tác dụng giống ethanol (các biểu hiện kiểu say rượu) nhưng sau đó methanol chuyển hóa thành acid formic, sau đó thành fomate, gây nhiễm toan chuyển hóa, gây độc với các tạng, đặc biệt là thần kinh và thị giác, có thể đe dọa tính mạng.
Khi trong rượu uống có cả ethanol và methanol thì chuyển hóa gây độc của methanol xuất hiện chậm hơn và biểu hiện nhiễm độc muộn, có thể bị bỏ sót giai đoạn ngộ độc thực sự về sau của methanol do chú ý hơn vào triệu chứng ngộ độc kiểu ethanol.
Ngộ độc methanol thường nặng, dễ gây tử vong nếu không được phát hiện kịp thời và điều trị tích cực. Với các ca ngộ độc rượu có chứa methanol, điều đáng buồn là vẫn thường xuyên xảy ra trên toàn thế giới liên quan đến việc tiêu thụ rượu bất hợp pháp. Cần lưu ý rằng những vụ ngộ độc như vậy thường xảy ra do pha methanol vào rượu mạnh (chủ yếu được tìm thấy trên thị trường bất hợp pháp).
Uống rượu pha từ cồn công nghiệp, methanol (các loại rượu không rõ nguồn gốc) hoặc vô tình/ cố ý uống các dung môi, cồn công nghiệp, cồn sát trùng có thể dẫn đến ngộ độc methanol...
Các triệu chứng nhiễm độc Methanol thường xuất hiện trong vòng 30 phút sau uống nhưng có thể muộn hơn tuỳ thuộc vào số lượng mà người bệnh uống, người bệnh có uống cùng ethanol hay không (xuất hiện triệu chứng chậm hơn).
Ngộ độc methanol thường có 2 giai đoạn, giai đoạn kín đáo trong vòng vài giờ đến khoảng 30 giờ (ức chế thần kinh nhẹ, an thần, vô cảm) và sau đó là giai đoạn ngộ độc rõ. Những biểu hiện thường gặp là:
- Thần kinh: Nhiều bệnh nhân khi đến bệnh viện còn tỉnh táo nhưng rất đau đầu, chóng mặt sau đó có thể gặp các triệu chứng: quên, bồn chồn, hưng cảm, ngủ lịm, lẫn lộn, hôn mê, co giật. Khi ngộ độc nặng có thể có xuất huyết hoặc nhồi máu nhân bèo, tụt não.
- Mắt: Lúc đầu nhìn bình thường, sau đó 12-14h nhìn mờ, nhìn đôi, cảm giác như có mây che trước mắt, sợ ánh sáng, đau mắt, giảm hoặc mất thị lực, ảo thị…
- Các di chứng thần kinh: Rối loạn ý thức, hôn mê, hội chứng Parkinson, thiếu hụt nhận thức, viêm tủy cắt ngang, bệnh lý đa dây thần kinh, teo đĩa thị giác, giả liệt vận nhãn…
- Tim mạch: Giãn mạch, tụt huyết áp và suy tim.
- Hô hấp: Thở yếu, ngừng thở; thở nhanh, sâu nếu có nhiễm toan chuyển hóa.
- Tiêu hóa: Viêm dạ dày xuất huyết, viêm tụy cấp biểu hiện đau thượng vị, nôn, tiêu chảy. Ngộ độc trung bình hoặc nặng có thể thay đổi chức năng gan.
- Thận: Suy thận cấp, biểu hiện đái ít, vô niệu, nước tiểu đỏ hoặc sẫm màu nếu có tiêu cơ vân.
Ngoài ra, bệnh nhân còn có thể bị đau lưng, thân mình, cứng gáy (giống xuất huyết màng não), cứng cơ, da có thể lạnh, vã mồ hôi.
Để sơ cứu cho người nghi bị ngộ độc Methanol, trước hết, cần phải tuân theo các cách thức sơ cấp cứu nói chung cho người bệnh ngộ độc. Chỉ thực hiện dưới sự chỉ định và giúp đỡ của nhân viên y tế hoặc sau khi đã gọi điện tới Trung tâm Chống độc hay đường dây nóng tư vấn về ngộ độc Methanol để được các cán bộ chuyên trách hướng dẫn.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã khuyến cáo về việc ngộ độc Methanol: “Nguyên tắc điều trị chính khi bị ngộ độc Methanol là phòng ngừa hơn nữa sự chuyển hóa của chất Methanol, chế ngự những điều bất thường của sự trao đổi chất và thực hiện chăm sóc hỗ trợ khác. Sự chuyển hóa có thể được ngăn chặn bằng việc cho uống ethanol hoặc fomepizole. Các biện pháp hỗ trợ có thể bao gồm việc chế ngự nhiễm axit bằng chất carbonat axit natri, đặt ống và hô hấp bằng máy, sử dụng biện pháp đào thải ra ngoài cơ thể như thẩm phân máu”.
Cách điều trị dứt điểm duy nhất khi bị ngộ độc Methanol là thẩm phân máu. Thẩm phân máu giúp duy trì cân bằng hóa học của cơ thể - kể cả các chất như ka-li, natri, clorua và giúp kiểm soát huyết áp của người bệnh. Do đó, nếu bị ngộ độc Methanol, cần thu xếp chuyển ngay người bệnh tới một bệnh viện lớn có thiết bị thẩm tách máu. Đây là thời điểm cực kỳ quan trọng đối với trường hợp khẩn cấp đe dọa đến tính mạng người bệnh.
Xử trí người bệnh ngộ độc Methanol cũng giống như xử trí người bệnh cấp cứu nói chung: Nhanh chóng loại bỏ chất độc và dùng thuốc giải độc đặc hiệu nếu có, hồi sức các chức năng sống, khi đã xuất hiện các triệu chứng lâm sàng thì các biện pháp hồi sức trở thành quan trọng hàng đầu; Cần hồi sức ngay trước khi tiến hành loại trừ chất độc và để cho việc loại trừ chất độc được thực hiện an toàn, đặc biệt là phải đảm bảo hô hấp và tuần hoàn ổn định; Gọi trung tâm chống độc gần nhất để được hỗ trợ.
Để không ngộ độc methanol do rượu, cách tốt nhất để phòng ngộ độc là không uống rượu. Trường hợp không thể từ chối thì uống hạn chế và chỉ uống rượu có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng, không uống các loại rượu trôi nổi, rượu giả, rượu không chứng minh được nguồn gốc xuất xứ.
Theo Nguồn Cổng điện tử Sở Y tế Khánh Hòa
Đang online: 166
Số lượt truy cập: 1069367